Mimarimiz

KÖYÜMÜZÜN MİMARİSİ 

Köyümüzde mimari kırsal kesimin hayat tarzını yansıtmaktadır. Bir hanenin bina kompleksi genel olarak, oda (misafir odası ve oturma odası), tandır evi, ambar evi, ahır, merek ve helâdan oluşmaktadır.

Oturma odaları bazı hanelerde birinci katta olmakla birlikte genellikle misafir odasının yanında yer almaktadır. Odaların altı tandır evi ya da ahır olarak inşa edilmektedir. Bu kışın uzun ve soğuk olduğu bölgede ısınma kolaylığı sağlamaktadır. Oturma odası ve misafir odası iç mimari bakımından diğer yapılardan ayrılmaktadır. Odaların tavanı genellikle ya tahta kaplı ya da mertekler dizilirken desen verilmiştir. Odalarda mutlaka kapaklı gömme dolap bulunmaktadır. Ayrıca ya odanın içinde ya da avluda yatak ve yorgan gibi eşyaların konulduğu “yüklük” bulunmaktadır.

Misafir odasının içinde mutlaka banyo bulunmaktadır. Duvarlarda “silme” denilen 10-15 cm genişliğinde iki sıra tahta şerit çakılıdır. Bu şeritlerin birincisi zeminden 50 santim yükseklikte, yani yer yastığının boyunda, diğeri ise zeminden 2 metre yüksekliktedir. İkinci şeridin üzerinde elbise aralıklı olarak elbise askıları çakılıdır. Bunlar hem eşya asmaya yarar hem de dekoratif görünüm verirler. Odaların zemini genellikle tahta kaplıdır.

Duvar kenarlarından itibaren 1.5 m genişliğinde ve odanın üç yanını çevreleyecek şekilde 30 cm yüksekliğinde peke yükseltilmiştir. Bazı misafir odalarında odanın bir kısmı dekoratif şekilde bölünmüş bölünen kısma bir karyola yerleştirilmiştir. Duvarlar birinci silmeye kadar kırmızı topraktan möhre yapılmıştır. Diğer taraflar ise çırpak denen beyaz toprakla sıvanmıştır. Odaların camları birden fazladır. Camlar genellikle odanın kıble cephesinde yer almaktadır. İkinci katlara çıkış dışarıdan yapılan merdiven sayesindedir. Yani birinci kattan ikinci kata çıkışın olduğu tek bir örnek bile yoktur.

Tandır evleri zemin katta yer almaktadır. Bu evler nüfusun kalabalık olduğu dönemlerde aynı zamanda oturma ve yatmak içinde kullanılmaktadır. Günümüzde ise serin olması nedeniyle genellikle yazın kullanılmaktadır. Tandır evleri iç tasarım bakımından odalardan tamamen ayrılmaktadır. Odalarda kullanılan dekoratif unsurların hiç biri tandır evlerinde kullanılmaz. Tandır evinin ortasında 1,5 m yüksekliğinde ve 1 m çapına silindirik, pişmiş topraktan yapılma tandır bulunmaktadır. Tandır ısındığı zaman bir haftada ancak soğumaktadır. Ekmek pişirildiği zamanlarda tandır evinin çok sıcak olması nedeniyle yiyeceklerin depolandığı ikinci bir yapıya ihtiyaç duyulmuştur. Bu nedenle tandır evine açılan, içeri ev olarak ta adlandırılan ambar evi yapılmıştır. Ambar evlerinde, ambarlar ve küpler içerisinde köylünün bütün yiyeceği depo edilir. Tandır evlerinin pencereleri yerden oldukça yüksekte genellikle küçük ve bir tanedir. Tavanlar ise isten sim siyah olmuştur.

Yerler mörheli olsa da duvarlar oda duvarları kadar beyaz değildir. 

Bir hanenin bina kompleksleri   birbirlerine yakın bulunmaktadır. Bu da köylüye bütün binaları kontrol etme imkânı sağlamaktadır. Harmanlar ise samanlıkların ya hemen bitişiğinde zemin üzerinde, bunlara yer harmanı adı verilmektedir, ya da samanlığın üzerinde bulunmaktadır. Tuvaletler kanalizasyon sisteminin olmadığı dönemde binanın dışında yer almaktaydı. Fakat, kanalizasyon sistemi kurulduktan sonra tuvaletler binaların içine alınmağa başlandı.

Binaların damları önceleri hepsi toprak dam olarak inşa edilmiştir. Damlar, duvardan 40-50 cm dışarı çıkartılmıştır. Bu çıkıntıya “sivink” denir. Toprak damaların hepsinde silindir şeklinde “loğ” adı verilen taşlar bulunmaktaydı. Bu “loğ” yağmurlu havalarda damda gezdirilir ve böylece toprağın suyu alta geçirmesinin önü alınmış olunur. Ayrıca toprak damlara kar yağınca hemen kürüme gerektirmektedir. 1980’li yıllardan sonra Kemah’tan “şorak” denen bir çeşit killi toprak traktörlerle taşınarak damlara dökülmüştür. Bu sayede damların “loğlanma” ve kürünme ihtiyacı ortadan kalkmıştır. Son yıllarda ise köyde hemen hemen bütün yapıların damları saç çatı yapılmıştır.

Binaların duvarları birinci katlarda taş ve çamurdan yapılmaktadır. İkinci katların duvarları ise genellikle kerpiçten yapılmaktadır. İkinci katlardaki ara duvarlar ise genellikle “verge” olarak adlandırılan ağaçtan yapılma duvarlardır. Duvarlar çamur sıvayla kaplanmaktadır. İç kısımlar çamur sıvanın üzerine beyaz topraktan ince sıva yapılmaktadır. Köyde sıfırdan beton olarak inşa edilen okul, sağlık ocağı ve köy konağı bulunmaktadır. Cami ise dıştan ve içte beton sıva ile kaplanmıştır. Bunların haricinde sıfırdan beton olarak yeni evler inşa edilmiştir. Köye dönüş sürecinde köyde yeni yapıların artması beklenmektedir.

Köyde bütün binaların pencereleri kıble istikametine bakmaktadır. Bu köy arazisin kıble istikametinde meyilli olması ve manzarasının açık olmasından kaynaklanmaktadır. İlk yapılan binalarda kapılar genellikle “kanatlı kapı” denilen çift kapıdan oluşmaktadır. Fakat zamanla kanatlı kapı geleneği terk edilmiştir.

Son dönemlerde bazı ailelerimiz son yüzyılın teknolojısını kullanarak eski topraktan, kerpiçten yapılı olan evleri yerine betonarme binalar yaptırmışlardır. Her geçen gün sahipsizlikten dolayı eski evlerimiz yıkılmakta, imkanı olan ailelerimiz yerleirne modern binalar yapmaktadırlar.